Zowel de Australische minister van Defensie als diens commandant der strijdkrachten hebben per brief formeel bevestigd dat er naar hun weten geen Nederlandse betrokkenheid is geweest bij mogelijke oorlogsmisdaden in Afghanistan, zo laat het ministerie van Defensie desgevraagd weten aan NieuwNieuws.

Aanhoudende geruchten binnen de Australische krijgsmacht over mogelijke oorlogsmisdaden en het inhumaan behandelen van krijgsgevangen in Afghanistan leidde tot een eerste onderzoek in 2014. "The short and sad answer to that question is that there is substance to those rumours", zo is in het zogeheten Brereton-rapport te lezen. Leden van de speciale eenheden van het Australische leger brachten hierbij 39 burgers en gevangenen om, waaronder twee Afghaanse jongens van veertien wiens keel werd doorgesneden.

Interviews

De nauwe samenwerking tussen de Australiërs en Nederlanders tijdens de NAVO-missie in AFghanistan (ISAF) in de periode dat onderzochte incidenten voorvielen was reden voor de Australiërs ook Nederlandse militairen te interviewen. Defensie kan niet vertellen hoeveel van de opgeroepen Nederlandse militairen ook daadwerkelijk gehoor hebben gegeven aan de vraag een verklaring af te leggen. In totaal zijn voor het onderzoek 423 personen geïnterviewd. Het onderzoek betrof een zogeheten 'inquiry' waar de militairen zijn geïnterviewd  - niet gehoord als getuige - in een poging zicht te krijgen op de problematiek.

Een van hen was voormalig commandant van de Landmacht, generaal b.d. Mart de Kruif, zo liet hij weten tijdens een radio-uitzending van De NieuwsBV: "Ik ben van de omvang van het nieuws geschrokken, maar niet van het nieuws zelf want ik was zelf een van de getuigen. Ik had zelf geen concrete aanwijzingen toen ik daar (in Afghanistan - red) zat", aldus de Kruif. 

Nog geen veroordeling

Michael Ruperti, voormalig militair jurist bij het Openbaar Ministerie en tegenwoordig militair advocaat wijst er tegelijkertijd op dat een conclusie van een onderzoeksrechter geen veroordeling is. "De conclusie is dat in totaal 25 militairen 39 unlawfull killings hebben gepleegd. In dit geval is sprake van oorlogsmisdaden, maar de militairen zijn nog niet strafrechtelijk vervolgd. Dat laatste is overigens wel de aanbeveling van de onderzoekscommissie." De Australische premier heeft gehoor gegeven aan deze aanbeveling en vorige week een strafrechtelijk onderzoek ingesteld. Terecht volgens De Kruif: "Het is gewoon moord wat hier is gepleegd, ik vind ook terecht dat deze mensen vervolgd gaan worden en dan moet worden gekeken of zij schuldig zijn."

Verziekte cultuur

De kans dat een dergelijke mate van misbruik voorkomt in Nederland acht Ruperti klein: "Australiërs werken anders, met kleinere groepjes. In een aantal van die groepjes is blijkbaar een verziekte cultuur ontstaan." Hij wijst er ook op dat in Nederland (uiteraard) een hele procedure in gang wordt gezet zodra militairen geweld gebruiken: "Er is een afspraak tussen het Openbaar Ministerie en Defensie dat elk geweldgebruik door de commandant wordt gerapporteerd aan de Koninklijke Marechaussee. Die kan overgaan tot een  feitenonderzoek en op basis van dat rapport kan het Openbaar Ministerie bepalen om wel of niet over te gaan tot strafrechtelijk onderzoek."

Ruperti spreekt wel eens Nederlandse militairen in zijn praktijk die zich bij terugkeer afvragen of alles wel helemaal volgens de regels is gegaan. "Maar dat is echt van een hele andere orde dan wat ik hier in het Australische onderzoek heb gelezen. Dit is echt ongekend."