Wetenschappers staan al langer versteld van kraaien, eksters, raven en andere 'corvids' allemaal in hun mars hebben. In tegenstelling tot sommige mensen, blijken de vogels over een sterk zelfbewustzijn te beschikken waarbij ze van zichzelf beseffen wat ze wel en wat ze niet weten, iets als 'gezond verstand'. 

In de nieuwste editie van vakblad Science staat het vogelbrein centraal en de nieuwste wetenschappelijke bevindingen op dat gebied. Dat kraaiachtigen de bollebozen onder de vogels zijn, is al vaker vastgesteld. Eerder was al bekend dat ze geometrische puzzels kunnen oplossen, gevoelens van wrok koesteren, zijn in staat zijn om getallen op te tellen en helpen onschuldige egeltjes bij het oversteken van een drukke weg.

"Er zijn twee nieuwe onderzoeken gepubliceerd in het laatste Science-nummer die al een doorbraak kunnen worden gezien voor het vogelbrein. Gezamenlijk tonen ze aan hoe intelligentie en zelfbewustzijn zijn gekoppeld aan interactiepatronen die door de verbindingen van miljarden neuronen tot stand komen", aldus neurobioloog Suzana Herculano-Houzel van de VanderBIlt Universiteit tegen STAT. 

Social

Pientere kraaiencommunicatie

Hoe de vogels het in zo'n klein hersenpannetje voor elkaar krijgen om zulke complexe redeneringen uit te kunnen voeren, moet nader onderzoek uitwijzen. Gezien het kleinere oppervlak in de schedeltjes, moeten kraaien over een soort van biologische supernanocomputer beschikken. 

Neurobioloog Andres Nieder van de Universiteit van Tübingen testte dit uit met zijn kraaien Ozzy en Glenn die onderworpen werden aan een flitstest waarbij ze aan elkaar moesten doorgeven door middel van een rode of blauwe knop of ze de flits hadden waargenomen. Ondertussen waren er sensoren op hun bovenkamers geplaatst om de hersenactiviteit tijdens dit proces in kaart te brengen.

Hier zaten een aantal instinkers in, maar de vogels lieten zich niet om de tuin leiden en gaven de informatie foutloos aan elkaar door. "Dit toont aan dat kraaien waarschijnlijk een sensorisch bewustzijn hebben. Dit betekent dat ze van zichzelf weten dat hun ervaringen subjectief zijn en hierover communiceren met soortgenoten, aldus Nieder die toevoege dat zulke geavanceerde denkpatronen en communicatie alleen maar is waargenomen bij mensen en makaken.

Bewust van subjectieve zelfbewustzijn

Kraaien kunnen zichzelf afvragen: "Wat weet ik?" "Wat gebeurt er als dit onderwerp vanuit een ander perspectief bekijk?", "Wat vinden anderen hiervan?" Dit hoge niveau van zelfbewustzijn, probleemoplossend vermogen, creativiteit en analytisch denkvermogen komt eigenlijk alleen maar voor bij een zeer select groepje zoogdieren.

Dit komt door de zogenaamde cortex, een deel aan de voorkant van de hersenen waar informatie geanalyseerd en geïnterpreteerd wordt. Mensen hebben in de loop van miljoenen jaren evolutie ook nog een zeer geavanceerde prefrontale cortex ontwikkeld voor de complexere redeneringen die ervoor zorgt dat wij zoveel intelligenter zijn dan andere diersoorten.

Het vogelbrein zit anders in elkaar dan dat van een zoogdier. Hierdoor beschikken zij niet over een (prefrontale) cortex. Maar toch moet die denkkracht en dat analytisch vermogen ergens vandaan komen. Dit komt uit die zogenaamde pallium, het deel van de vogelhersenen met de meeste verbindingen tussen neuronen.

1,5 miljard van deze zenuwcellen wisselen continu informatie uit. Dit is op een vergelijkbaar niveau als in de cortex van apen, bleek uit Duits onderzoek van de Ruhr Universiteit die weliswaar uilen onderzocht, maar sterke vermoedens heeft dat dit ook de enige verklaring is voor de intelligentie van kraaien. Toch is er altijd nog baas boven baas: een gemiddeld mens beschikt over 86 miljard van zulke verbindingen.