Het ministerie van Volksgezondheid (VWS) heeft vorig jaar wederom op grote schaal de aanbestedingswet overtreden. Het gaat in ieder geval om 350 miljoen euro aan onrechtmatige inkopen. Bovendien is de juistheid van facturen ter waarde van honderden miljoenen euro’s niet vast te stellen. Ondanks waarschuwingen staat fraudepreventie op een laag pitje. Dat blijkt uit een interim-rapport van de Auditdienst Rijk (ADR), de overheidsaccountant, in handen van FTM.

'Ontbreken van een deugdelijke onderbouwing'

VWS deed voor 350 miljoen euro ‘Covid-19 gerelateerde inkopen’, zoals vaccins, beschermingsmiddelen en zelftesten, waarvan de ADR de rechtmatigheid niet kan vaststellen. Bij uitgaven vanaf 140 duizend euro – de zogeheten drempelwaarde – is de overheid in beginsel wettelijk verplicht om de inkoop Europees aan te besteden (in plaats van onderhands te gunnen). Door het ontbreken van een deugdelijke onderbouwing van geleverde diensten en goederen, kan de dienst de juistheid van vele honderden miljoenen aan gefactureerde bedragen niet controleren. "Dit leidt tot omvangrijke onzekerheden met betrekking tot de rechtmatigheid en getrouwheid van de uitgaven."

Uitzondering in de wet op de aanbestedingsplicht

Voorganger Hugo De Jonge (CDA) kocht vaak in zonder aanbesteding dankzij een uitzondering in de wet op de aanbestedingsplicht wanneer er ‘dwingende spoed’ is vanwege onvoorziene omstandigheden. De praktijk van VWS om zich op deze uitzonderingsgrond te beroepen, is in 2022 voortgezet, tegen de zin van ADR. Vorig jaar schreef minister Ernst Kuipers (D66) aan de Tweede Kamer de tekortkomingen te onderkennen. "Ik zal zorg dragen dat de opgaande lijn die in 2021 is ingezet, wordt voortgezet in 2022." Op basis van het interim-rapport is het twijfelachtig dat die belofte is ingelost.